تصرف عدوانی

تصرف عدوانی چیست ؟ ما در این مقاله قصد داریم شما را با مفهوم تصرف عدوانی بیشتر آشنا کنیم .

تصرف عدوانی 

هر کسی می تواند هر تصرفی که می خواهد در مال خود انجام دهد. مال در اصطلاح حقوقی آن چیزیست که ارزش اقتصادی داشته و قابل معامله و رافع نیازهای مادی و معنوی فرد باشد. مال دسته بندی و اقسام متعددی دارد که مهمترین آن تقسیم اموال به منقول و غیر منقول است. مال منقول به مالی گفته می شود که قابل جابجایی باشد مانند ماشین ، تلفن ، یخچال و … و مال غیر منقول مالیست که قابل جابجایی نباشد مانند خانه و زمین.

شاید این سوال برای شما پیش آید که چرا باید فرق مال منقول و غیر منقول را بدانیم؟

علت این است که در دعوای تصرف عدوانی مهم است که مال منقول باشد یا غیرمنقول چراکه ماده 158 قانون آیین دادرسی در امور مدنی به صراحت بیان کرده که موضوع دعوای تصرف عدوانی مال غیرمنقول می باشد بنابراین درک تفاوت این دو نوع مال بسیار حایز اهمیت است.

برای مشاوره رایگان در خصوص تصرف عدوانی با وکیل سارا وطن دوست تماس بگیرید .

تصرف عدوانی چیست؟

تصرف در لغت یعنی سلطه بر چیزی و انجام امورمالکانه در آن مانند اینکه شخصی یک قطعه زمین را دیوارچینی یا حصارکشی کرده و در آن درختکاری یا زراعت کند ، درواقع این عملیات او مالکانه است به نحوی که دیگران او را مالک آن زمین می پندارند.

عدوانی همانطورکه از نامش پیداست از لغت عربی عَدُو می آید که در لغت به معنای دشمنی است.

تصرف عدوانی یک اصطلاح حقوقی است زمانی اتفاق می افتد که شخصی سابقاً در مال غیرمنقولی تصرف داشته و بعداً شخص دیگری آن مال را بدون رضایت او از چنگش درآورده و خود آنرا متصرف شده است.

حال که با مفهوم تصرف عدوانی آشنا شدید در ادامه مقاله همراه با وکیل سارا وطن دوست با شرایط و ویژگیهای آن بیشتر آشنا شوید .

دعوای تصرف عدوانی چه شرایطی دارد؟

با توجه به ویژگیهایی که قانون درخصوص دعوای تصرف عدوانی درنظر گرفته نمی توان هر تصرفی را تحت شمول این دعوا درآورد. بنابراین برای طرح این دعوا باید بدانیم اولا قانوناً چه نوع مالی تحت شمول این دعوا قرار گرفته و ثانیاً تصرف سابق و لاحق چه ویژگیهایی باید داشته باشند.

1. مال باید غیرمنقول باشد:طبق ماده 158 قانون آیین دادرسی مدنی ادعای تصرف عدوانی صرفاً درخصوص مال غیرمنقول مانند زمین و خانه و مغازه و… امکانپذیر است و در خصوص اموال منقول نمی توان ادعای تصرف عدوانی داشت ، لذا در مورد این اموال می توان حسب مورد  دعوای مالکیت ، استرداد مال منقول و … مطرح نمود.
2. مدعی باید در مال غیرمنقول سابقه تصرف داشته باشد:کسی که مدعی است دیگری مال غیرمنقول را تصرف کرده باید آن مال قبلا در تصرف خودش بوده باشد و این موضوع را در دادگاه ثابت نماید. توجه داشته باشید که صرف اثبات تصرف سابق کافی است و نیازی نیست که در دادگاه دلیل مالکیت مانند سند ارایه نماید به عنوان مثال کسی که سند یا مدرکی دال بر مالکیت خود ندارد می تواند با شهادت شهود ثابت کند که ملک قبلا در تصرف او بوده ولی کسی که سند مالکیت دارد بدون نیاز به دلایل دیگر نظیر شهادت شهود می تواند تصرف سابق خود را با ارایه آن اثبات کند.
3. دیگری مال غیرمنقول را بدون رضایت متصرف سابق از تصرفش خارج و خود متصرف شده باشد:مورد دیگری که مدعی باید اثبات کند تصرف فعلی دیگری است. درواقع اگر فردی بدون رضایت متصرف سابق یا به طریق غیرقانونی مال غیرمنقول را تصرف کرده باشد این تصرف عدوانی است و در صورت وجود کلیه شرایط متصرف سابق می تواند علیه او دعوای تصرف عدوانی مطرح کند.

وکیل سارا وطن دوست را در اینستاگرام دنبال کنید .

مال مورد تصرف چه ویژگیهایی باید داشته باشد؟

1. غیرمنقول باشد:همانطورکه در فوق اشاره شد دعوای تصرف عدوانی صرفا درخصوص اموال غیرمنقول نظیر زمین ، خانه ، آپارتمان و … امکانپذیر است.
2. تصرف مال غیرمنقول می تواند مشترکاً یا منفردا باشد:طبق ماده 167 قانون آیین دادرسی مدنی اگر دو یا چند نفر مشترکاً مال غیرمنقولی را تحت تصرف خود داشته باشند و یکی از شرکا مال را از تصرف بقیه شرکا خارج کند عمل او نیز در حکم تصرف عدوانی خواهد بود.

تصرف سابق خواهان چه ویژگیهایی باید داشته باشد؟

1. عدم لزوم بررسی و اثبات مالکانه بودن عنوان تصرف:در دعوای تصرف عدوانی خواهان ملزم به اثبات مالکیت خود نمی باشد و دادگاه از او دلیل مالکیت نمی خواهد و به صرف اینکه ثابت کند مال غیرمنقول قبلا در تصرف او بوده کافیست و خواهان باید دلیل بیاورد که مال در تصرف او بوده است. ماده 162 قانون آیین دادرسی مدنی نیز ارایه سند مالکیت را درواقع دلیلی مبنی بر تصرف سابق خواهان قلمداد کرده و اصلا وارد موضوع مالکیت نخواهد شد.
2. عدم لزوم بررسی و اثبات مشروع بودن تصرف:به مانند مورد قبل دادگاه در این مورد نیز ورود نمی کند و اصلا کاری ندارد به اینکه متصرف سابق مالک بوده یا نه و آیا تصرفاتش مشروع بوده یا غیرمشروع و صرف اثبات تصرف سابق توسط خواهان کفایت می کند و خوانده دعوا نیز نمی تواند به عدم مالکیت یا غیرمشروع بودن تصرف خواهان استناد کند.
3.  تصرف باید مستقر، مستمر، علنی و غیر مبهم و کامل باشد:مثلا اگر کسی که فقط یک روز ملک را به تصرف خود درآورده یا گاهی اوقات و بطور غیر مستمر ملک را تصرف کند متصرف عدوانی نیست و تصرف باید طوری باشد که عرفا بگویند او مالک است.

برای مشاوره تخصصی در خصوص تصرف عدوانی با وکیل سارا وطن دوست با این شماره 02144084512 تماس بگیرید .

تصرف خوانده چه ویژگیهایی باید داشته باشد؟

1. مال غیرمنقول را بدون رضایت خواهان از تصرفش خارج کرده باشد:تصرفات خوانده باید بدون رضایت خواهان باشد و چنانچه خوانده دلیل ارایه کند که نشان دهنده رضایت خواهان باشد تصرف عدوانی نیست. مثل اینکه خوانده با ارایه ی مبایعه نامه یا سند رسمی مالکیت خود را ثابت کرده یا دستنوشته ای ارایه کند که نشان از رضایت خواهان مبنی بر تصرف اوست.
2. مال غیرمنقول بوسیله غیرقانونی از تصرف او خارج شده باشد؟نمی توان هر تصرفی را عدوانی قلمداد کرد چراکه ممکن است تصرف قانونی باشد به عنوان مثال ممکن است تصرف با حکم یا دستوردادگاه یا سایر مراجع ذیصلاح نظیر اجرای ثبت انجام شده باشد و درواقع در دادگاهی که به دعوای تصرف عدوانی رسیدگی می شود ، قانونی یا غیرقانونی بودن تصرف بررسی می شود درصورتیکه ثابت شود تصرف بدون رضایت شخص واقع شده یا غیر قانونی است یعنی حکم یا دستور تصرف از مرجع صالح صادر نشده یا صدور آن طبق مقررات نبوده است ، تصرف غیرقانونی و عدوانی تلقی شده و دادگاه حکم به رفع تصرف خواهد داد درغیر اینصورت یعنی با اثبات قانونی بودن تصرف یا رضایت متصرف سابق ، دعوای تصرف عدوانی محکوم به رد خواهد بود.
3.  تصرف خوانده باید باقصد داشتن حقی نسبت به آن مال باشد:درواقع شخص متصرف باید طوری در مال غیرمنقول تصرف کند که گویی حقی نسبت به آن مال دارد طوری که گویا مالک عین یا منافع آن مال است.مثلا اگر یک شکارچی از باغ تحت تصرف دیگری عبور کند و یا حتی موجب ورود خسارتی به آن شود نمی تواند مشمول عنوان تصرف عدوانی یا حتی مزاحمت قرار گیرد.

شیوه اقامه دعوای تصرف عدوانی

1.  دعوای تصرف عدوانی تابع تشریفات دادرسی نبوده و خارج از نوبت رسیدگی می شود ولی اصول دادرسی باید رعایت شود مثل اصل تناظر.
2. اگر رسیدگی به دعوا درصلاحیت دادگاه باشد ( دعاوی که خواسته آن بیش از مبلغ 201.000.000 ریال باشد ) نیاز به ثبت دادخواست و پرداخت هزینه دادرسی به میزان دعاوی غیرمالی است.
3.  اگر رسیدگی در صلاحیت شورای حل اختلاف باشد( دعاوی که خواسته آن کمتر از 201.000.000 ريال باشد ) نیاز به ثبت دادخواست نداشته و با درخواست کتبی یا شفاهی نیز رسیدگی می شود و نیازی به پرداخت هزینه دادرسی نیست. البته لازم به ذکر است به دلیل تورم شدید و افزایش قیمت املاک غالبا دعاوی تصرف در دادگاه رسیدگی می شود.

برای کسب اطلاعات بیشتر در خصوص تصرف عدوانی با این شماره 09199092966 تماس بگیرید .

اگر در ملک مورد تصرف بنایی احداث یا درختی کاشته شده و یا زراعتی انجام شده باشد تکلیف آن چیست؟

اگر متصرف در ملک مورد تصرف درختی کاشته یا بنایی احداث کرده و یا زراعت کرده باشد به ترتیب ذیل اقدام می شود

غَرس اشجارو احداث بنا : اگر خوانده در ملک مورد تصرف بنایی ساخته یا درختی کاشته باشد درصورتیکه نسبت به آن ملک ادعای مالکیت داشته باشد ظرف یک ماه از تازیخ اجرای حکم یعنی رفع تصرف می بایست دعوای مالکیت مطرح کند درغیر اینصورت بعد از یک ماه قلع و قمع خواهد شد.

 زراعت :اگر خوانده در ملک مورد تصرف زراعت کرده باشد دو حالت را می توان متصور شد .

1.  فصل برداشت محصول رسیده باشد : متصرف عدوانی باید سریعا محصول را برداشت و اجرت المثل خواهان را پرداخت کند.
2.  فصل برداشت فرا نرسیده باشد : که محکوم له  با رضایت متصرف عدوانی دو راه دارد یکی اینکه قیمت زراعت را با توجه به سهم متصرف و حق الزحمه او بپردازد و ملک را تصرف کند یا اینکه تا تا پایان برداشت محصول صبر کند و آن را در اختیار متصرف قرار دهد و بعد از برداشت محصول اجرت المثلش را دریافت کند و راه دیگر این است که متصرف را اجبار به از بین بردن زراعت و اصلاح آثار تخریبی آن کند.

برای مشاوره کامل در خصوص تصرف عدوانی با وکیل سارا وطن دوست  تماس بگیرید .

چند نکته مهم درمورد دعوای تصرف عدوانی

1.  خواهان با ارایه دلیل مبنی بر سبق تصرف خود و لحوق تصرف خوانده از اثبات عدوانی بودن تصرف بی نیاز است و این خوانده است که باید ثابت کند خواهان رضایت داشته یا دلیل قانونی بودن تصرف خود را بیاورد.
2. اگر کسی که دعوای تصرف عدوانی مطرح کرده در این دعوا محکوم شود می تواند دعوای مالکیت مطرح کند ولی درصورتیکه اول دعوای مالکیت مطرح کرده و در آن دعوا شکست خورده باشد دیگر نمی تواند دعوای تصرف مطرح کند.
3. هرشخصی که مال غیرمنقول را از جانب دیگری در تصرف دارد می تواند دعوای تصرف عدوانی مطرح کند و نیازی نیست که حتما مالک باشد. مثلا مستاجر ، یا حتی سرایدار که مالک ملک نیستند می توانند علیه متصرف اقامه دعوای تصرف عدوانی کنند.
4. اگر شخصی که مال غیر منقولی را به امانت در تصرف خود دارد تا ده روز از تاریخ ابلاغ اظهارنامه توسط مالک رفع تصرف نکند در حکم متصرف عدوانیست. مانند سرایدا یا کارگر .
5. تصرف مستاجر و عدم تخلیه ملک بعد از انقضای مدت اجاره مشمول مقررات دعوای تصرف عدوانی نمی شود و باید دعوای تخلیه مطرح کرد.
6. خواهان می تواند قبل از صدور رای درخواست دستور موقت جهت جلوگیری از ایجاد یا ادامه تصرفات خوانده را دهد که در صورت صدور رای به رد دعوا این دستور ملغی می شود.
7.  با اینکه رای صادره از دادگاه در مورد رفع تصرف عدوانی قابل تجدیدنظر می باشد لکن بدون نیاز به قطعیت یا گذشت مهلت تجدیدنظر فوراَ اجرا می شود و تقدیم دادخواست تجدیدنظر مانع از اجرای فوری حکم نیست و نیازی به صدور اجراییه و تشریفات دادرسی دیگر نیز نمی باشد
8.  اگر رای غیابی باشد فوری اجرا نمی شود و حتما باید مهلت واخواهی تمام شده یا واخواهی شده و رای صادر شده باشد.

و در پایان امیدواریم که جواب تمام سوالات خود را در مورد دعوای تصرف عدوانی گرفته باشید .در غیر این صورت برای کسب اطلاعات بیشتر با وکیل سارا وطن دوست با این شماره 02144084512 تماس بگیرید .